Amaiurko artzain zakur txapelketa, 1976tik Amaiurko bestetan, Amabirjin Egunez, abuztuak 15an egiten den ibilbide luzeko txapelketa da. Baztanen halako txapelketarik egiten den ekitaldi bakarra da. Lehiaketa hiru proba kanporatzailetan oinarritzen da. Proba horietan, txakurrek artaldeak maneiatzeko duten trebetasuna eta obedientzia zehazten dira. Lehiaketa 2004tik Patxi Etxeberria “Xanpart” memoriala da.
Koldo Goinetxe amaiurtarrak kontatzen du, Amaiurko lehiaketak 1975ko urtean Patxi Etxeberria “Xampart” amaiurtar artzainarekin Uharte Arakilera egindako bidaia batean du jatorria. Urte hortan Xanpart bigarren geratu zen, gerora hamabortz titulu irabaziko zituen eta Euskal Herrian egon den artzai oberena bihurtuko da, zakurrekin solas eta ardiekin jolas iten zuen artzaina zen. Mutil zintzoa eta denek maitatu izan zuten, bai txapelketetan eta baita bere bizitza arruntan.
Patxi Etxeberria Mihura, (Xanpart lagunentzat) 1958ko otsailaren 2an sortu zen Amaiurreko Xanpartenbordan baserrian, eta bizitoketik goitizena hartu zun. Ttikitatik, baserrian artzaintzan hasi zen, laister lan bakarti horretan, zakurra bilakatuko zen bere lagunik hoberena. Artaldea belardietan zaintzen egoten zenenean, zakurren hezitzea hasten zen. Patxirentzat txapelketetan aritzea ez zen helburua eta ez zizaion ezta burutik pasatu halako batetan parte hartzea, garai haietan Norberto Iturraldek Amaiurren apeza zena, ezagutzen zion zein artzain ona zela eta berarekin solastu ondoren, animatu zion, parte hartzea eta bere burua erakustea izaera ez izan arren, azkenean onartu zuen.
Amaiurko lehen artzain zakur lehiaketan, bere herrian lehiatu eta irabazi zun, ez soilik lehenengo hau, baizik 10 aldiz gehiago irabatziko zun Amaiurren.
Xanpart hasi zelarik, artzai zakurren txapelketaren munduak iraultza ttikia ezagutu zuen. Amaiurko artzainak bere lehen urtean, hitzordu nagusiak irabazi zituen, Oñatiko masterra tartean (artzai txakur txapelketetan sari nagusiena dena). Lehen urte horretan Euskal Herriko txapela ez izan zuen lortu, eguraldi kaskarra egin bai zuen Urkuiolan, baina berantago bortz aldiz irabaziko zun (gaur egun ez du inork hori lortu). Nafarroako txapela berehala jauntzi zuen, eta ondoko urteetan 15 aldiz irabaziko zuen, hoietatik 12, jarraituak, 1976tik 1987ra, hoietako sei, bere lagun Labri-rekin lortu zun eta bertze seiak Pintxe-rekin baiterehiru aldiz Lagun zakurrekin.
1988an Nafarroako Txapelketa bertze Amaiurtar bat irabazi zun, Felix Irigoien eta handik aurrera ia gutti edo ezerrez lehiatu zuen.
Herrian gutti agertu arren, herriko bestetan bi egun pare, ez gehigo agertzen zen, barrideak aunitz maitatzen ziotenez 1999 omenaldi xume eta ederra egin zioten Amaiurren eta 2001 berriz, Iruñan. Animo haundia hartuta, artzai lanetan segitzekon balio izan zizaion omenaldiak, zeren ia bere osasuna, ukituta zegon. 30urtekin osasun arazoekin hasi zen eta hil baino lenago neumonia haundi bat pastu zun, baina berak, artzai lanetan segitzen zun eta egunero Belateko zelaietara (ardien bazkalekuetara) joan etorri egiten zun eta joan etorri hoietako batetan, betirako bidean gelditu zen. 46 urte zitun eta artzai bezala kristoneko palmaresa zuen (Oñatiko masterra 3 aldiz irabazita), horregatik eta gañera mutil zintzoa, xumea eta maitagarria zenez, egun horretan Baztanen laino beltz eta triste bat somatu zen (penaren lainoa).
Adixkide ginuen
artista ere bazen,
beti irrifartsu
eman zizkigun
hamaika atsegin.
Sarrera hau egiteko erabili den materiala.
ARTZAIN-TXAKURRENSARIKETA, OÑATI’N 1975. Mariano Izeta. Principe de Viana. Diputación Foral de Navarra. 1975.
BAZTANDAR GAZTE BAT TXAPELDUNA. Mariano Izeta. Principe de Viana. Diputación Foral de Navarra. 1976.
Artzain-txakurren lehiaketa. wikipedia.eus.
Ardi txakurren lehiaketak, Artzain txakur txapelketak. Euskal Gartzain txakurra. Artzain. 2027
baztango haizegoa 