Ekainan, Hego haizerik ez!
Erranairu zahar bat holaxe dio, eta agian ez da izango hego haizerik baino … kar kar kar azken aste guztietan bezala “haize hegoa” izanen da (sarean eta ¡Xorroxin irratian ere), hortaz garai ez izan arren…hontakoan hego haizea (Haizegoa)
Hegoa, hego haizea edo gure eskualdean haize hegoa hegoaldetik datorren haizea da.
Euskal Herrian eta kantauriar isurialdean, batez ere hego-mendebaldetik jotzen duen haize beroa da, Atlantikoan, Iberiar Penintsulako mendebaldera finkatutako behe presio gune batek eragindakoa eta Foehn efektu ( Mendi bat zeharkatu eta mendi-hegala jaistean berotu eta lehortu den haizea. Alpeetako fenomeno tipikoa da, baina mota honetako edozein haize izendatzen da honela.) nabarmena sortzen duena. Haize zakarra izaten da eta batzuetan abiandura handiak hartzen ditu, 100 km/h-tik gora. Tenperatura igoera ekartzen du. Buruko minak eta aldarteko gorabeherak eragiten omen ditu gizakiengan; hain zuzen, Euskal Herrian, “hego haizea, ero haizea” dio esaera zaharrak.
Ez Euskal Herrian bakarrik, “hego haizea, ero haizea” antzekoi esaera zaharrak, baita hegoaldeko Alemanian ere erten da.
Haizegoa, munduan zehar honako izenak ditu: Alpenföhn Alpeetan, Föhn Italia eta Frantzian, Favonio italiar Suitzan eta Italian, Chinook Estatu Batuetako Mendi Harritsuetan ,Zonda Argentinan, Puelche Andeetan, Ljuka Karintian, Halny wiatr eta Vântul Mare Karpatoetan, Austru Errumanian, Favogn Suitzan, Halny wiatr Polonian, Surada Kantauriar mendilerroan, Airín de les castañes Asturiasen, L’abregu Kantabrian, Poniente Valentzia eta Murtzian, Terral Málagan, Fogony Lleidan, Ziertzo Ebroko haranean, Vientos Santana Kalifornia Beherean, Lyvas Atenasen, Nor’west arch Zeelanda Berrian,Bergwind Hegoafrikan, Helm wind Peninoetan, Hnúkaþeyr Islandian.
Ekainan, Hego haizerik ez! bait bai Udaberriko haize freskoa! eta hala dator; Ekainaren bortzan Arizkunen 8. Alboka Topaketa ospatuko da.
Alboka euskal haize instrumentu tradizionala da, mihi bakun jogune motako klarinete bikoitza duena. Musikalki, bi tutuak independienteak dira, baina aldi berean jotzen dira. Normalki, albokariek ezkerreko bost zuloko kanaberarekin melodia jotzen dute eta eskumako hiru zulokoarekin laguntza. Alboka, normalki, panderoarekin laguntzen da, eta jota, porrusalda eta martxa dira ohiko abesti motak. Jotzerakoan, arnasketa zirkularra erabili behar da, arnasa hartuz eta joaz aldi berean.
Izena arabieratik dator, al-bûq izenatik.
Alboka jotzeko arnasketa teknika berezia erabiltzen da. Jotzerakoan haizea etengabe bota behar da, isildu gabe, kornamusa edo xirolarrua balitz bezala. Baina albokak ez du haize erreserba gordetzeko zaku edo poltsarik eta albokariak haizeari buelta ematea teknikaren bidez lortzen du hori, hau da, haizea hartzen du botatzen duen bitartean. Teknika hori ikasteko, urarekin betetako baso batean lasto edo kanabera fin baten muturra sartu eta beste muturretik putz egiten da uretan etengabe burbuxak ateratzen. Hori lortzeko beste ariketa bat, adar txikia txapelarekin estaliz eta haizea txapelaren filtroan zehar boteaz egiten zen.
Ekainan ere, ea haizea hartzera doan Elizondoko Baztan Berri auzoan Forutzaigoaren komisaldegi berria ereikitzeko ideia!
Zurrumurrua zabalduzen berehala auzokideak auzokideak tita batean 669 firma bildu eta eraikin horren aurka agertu dire. Ez soilik auzoko barrideak baita ere Elizondoko herria, Baztango jendea eta Foruzaingoei ordezkatzen dituzten “central sindikal” gehinak ere.
Baztan Berriko komisaldegia erikitzearen aurka azaltzeko Ekainaren 13an manifestaba izanen da.
Haizearen alde jarri direnak (porsiaka) Baztandar Biltzarreko elkarteko kideak dira. Ekainan festako kartela ezagutu da eta epaimaihak hasieran aukeratutako kartela, lehenagotik editatutako bertze kartel batekin zituen antzekotasunagatik eta bertatik eratorri daitezkeen ondorio legalatik atzera bota izan du eta bigarrena gelditu zena aurtengo besta aurkezteko aukeratu dute.
2009ko Baztandarren Biltzarrako kartela Begoña Durruty margolari arizkundarrarena “Porrusalda” izanen da.
Azkenik lau haizetara zabalduza, jakin da itxasoko bertze aldeko baztandarrak (Mexikon) posible izan dutela hango Euskal etxean Baztango eguna, ospatzea. Besta maiatzaren 22an izan behar zen baina A gripeak Mexikon sortutako arazoak direla eta atzeratu behar izan zuten.
Bazkalostean, jaiaren antolatzaileek, jaia prestatzen laguntza eskaintzen duten kideei eskerrak eman zizkioten eta bereziki aipatu zituztenen artean Elizondoko Lander Santamaría kazetaria eta Juantxo Viguria zeuden. Espreski, Baztan bailarekin zerikusia duten berriak lau haizetara zabaltzeagatik.
P.D. Sarrera 2009ko ekaina hasieran egin zen.
Sarrera hau egiteko erabili den materiala:
Wikipedia.eus. Hego haize eta Foehn efektu wikiak.
Wikipedia.eus. Alboka wikiak.
Alboka. Auñamendi Euskal Enziklopedia.
Haizea. Euskaltzaindiaren Hiztegia.
baztango haizegoa 
