1938ko urte bukaerako abenduan, gerra zibila aurrera zijoan, faszisten Nafarroako ejerzitoa (nafar brigadak, errekete terzioak, bandera falanjeak eta erregularrak) Ebro ibaia gurutzatuko dute, Frankok Catalunyako erasoa hasiko da.
Tenore berberan, 1938ko abenduan Baztanen, faszistak jauan ta gabe ziren bailarako zoko guztietan. Lekarozko kolejio General Mola hospitala da eta eta egun haietan Ebroko batallako nazional zauritutaz betea dagoa (Azaroan 185 zaurituta iritsi ziren) Ebron baztandar haunizt badire uda aldera azken “erreklutamientoa” egin bai zuten. Soldaduak, Guardia zibilak , Erreketeak, Falajistak nagusi dira. Falanjista eta errekete karlistak (1937tik Falange Española Tradicionalista alderdian batauak izan dira,) guardizibilekin batera, muga babestu, inguruak arakatu, trenaren trenbideak zaindu eta herrietan patrullatzen dute.
Patrulla hoietako bat, abenduaren 15an (erribera aldeko hiru falanjistaz osatua) Elizondoko Opoka zubia zeharkatzen duen persona bat, Lekueder etxearen inguruan atzemanen dute. Gizonak gasnategi aldera korrikaz ihes eginen du eta falanje tradicinalistakoen patrulla tiroka hasiko da. Pueyo herrikoa zen falanjistak, bizkarran emanen dio tiro bat, gizonearen bizitza hor bertan akabatuz.
Angel Mikelarena Ayoroa “Labaki”
Hildakoa Angel Mikelarena Ayoroa “Labaki” zen, jaiotzetz Elgorriagakoa baiana Arizkungo Mejikokobordan bizi zena, 30 urte zituen (1908-10-1/1938-12-15) eta emaztea haurdun eta bortz ume uzten zituen. Bere gorpua Elizondoko hilerrian lurperatua izan zen.
Pasarte hau, Pedro Esarteren “El contrabando en Baztan. Contado por sus protagonistas” agertzen da eta kontatzen digu hilketaren biharamunean Juan Miguel Opoca bere etxe ondoan, presaaren urbidean 300 sedazko medien paketea ageri zela aipatu zuen. Bera ez zekiela paketeaz ja dekaratu zuen eta modu beren baita ere egun hartan inguruan zebilen testigu bat, Jose Resino ohial saltzailea.
Esartek aipatzen duenez dirudi Angel zamalaria zela, baina duda da; zama utzi zuen utzi beher zun tokian edo zubitik bota zuen patrulla “altoa” eman zionenean….edo auskalo! ez bat ez bertzea, again ez zuwn zerikusirik paketearekin (Falange tradicionalek “gatillo errex” zirenez edozein gauz). Angeleren hileta ez zen urte horretan bakarra izan patrullero faszista hauen eskuz, hilabete batzuk lenago Manex Cicambre (hiritar frantsa) Lauretx benta inguruan patrulla batek hil omen zen. Apirilan, sabelan tiro bat emanda Maria Franziska Iturralde neska gaztea hil zuten Berroetan, Uztailan, Oronozen Miguel Catalan Areyano gizona. Urrengo urtean Amaiurren, Nikasio Zalakain eta Lino Mitxelena gazteak, patrulla batek hil zituzten. Tiroketa hortan eta sabelan zaurituta geratu zen Tomas Sanchez arotza, argiz gelditu patrulla horiek “gatillo errexekoak” zirela.
Post hau egiteko erabili den materiala;
El contrabando en Baztan. Contado por sus protagonistas. Pedro Esarte Muniain. Pamiela 2011.
TTIPI-TTAPAN familias argituratutako estela
baztango haizegoa 
Utzi erantzun bat