Erdi Aroan ernaldi luze baten ondoren, Nafarroako azoka eta merkatuen mapa XVI. mendean zegoen erabat osatuta. XVIII. mendearen azken herenean eta XIX. mendearen lehen herenean, azoka eta merkatu berriak sortzeko eskaerak nahiko ugariak izan ziren. Urte horietan, hazkunde demografiko handia izateaz gain, trukeak areagotu egin dira. Nafarroako Gorteek, 1765 eta 1829 artean, honako pribilegio hauek eman zituzten: merkatukoa Tuterari (1766), Lodosari (1796), Azkoieni (1829) eta Agoitzi (1829); azokakoa Agoitzi (1795), Lodosari (1817), Ultzamako Haranari (1818), Lesakari (1829), Zaraitzuko Haranari (1829, Altsasagabian) eta Haranari (1829). Kasu batzuetan, erabilerarik gabe eroritako pribilegioak eguneratu ziren, Lesakan bezala; bertze batzuetan, praktika zaharrei lege-zorroztasuna eman zitzaien: Salazarren guise-
Datu horiek kontuan hartuta (Gran Enciclopedia de Navarra), Elizondoko feriak aspaldi ospatzen ari zirela suma dezakegu.
Elizondoko bi feriak, Pazko garizumako ondorengo ortzegunean ospatzen dira (Udaberriko feriak), eta San Lukas egunaren ondorengo ortziral eta larunbatean (Urriko feriak).
Urriko ferieko ortzirala izaten da egun nagusia, abereek Merkatu Plaza hartzen baitute. Hala ere, gero eta abere gutxiago biltzen dira, eta horien lekua (luzeko frontoian), nekazaritzako lanabesak eta makinak tokie hartu dute. Herriko kale nagusiak saltokiz gainezka izaten dira, eta abere kopurua gero eta txikiagoa bada ere, saltokiak gero eta gehiago dira urtetik urtera. Arropa, eskulanak, osagarriak eta garaiko eta herrialdeko gastronomia produktuak saltzen dituzten saltokiak ugaritzen dira. Gehienetan 200 salmenta postu baino gehiago egoten dira, non neguari aurre egiteko behar den guztia aurkitzen da (antzina hala zen), mota guztietako janarietatik, neguko arropetatik, lanabesetatik edo berpizkundeko makineriatik; Ohikoak dira, baratxuri kordak, galtzerdiek, turroiak, euskal pastela…
Egun honetan, feriako ohiko menua eskaintzen dute inguruko jatetxeek: garbantzuak azarekin eta usoa saltsan.
Larunbatari “atsoferie” erten zaio, emakumeen feria, alegia. Antzina, ortziraletan produktuak behitu eta konparatzen omen zituzten eta ondoren, larunbatean joaten ziren erostera. Egunotan, eskupilota partidak eta herrikirol erakustaldiak izaten dira.
P.D. Artikulu hau 2008an idatzi zen, eta aurrekoak bezala, ganadu azoka pobrea eta urria izan zen; Behi gorri bazuk , asto bat, ahari bat, behorr bat, hiru pony eta ikastolako pottoka! gehiagorik ez (zenbatu eta apuntatu nituen). Jende mordoxka zegoen, baina 80-90eko hamarkadetako kaleekin konparatzerik ez zegoen, kaleak jendez beteta baitzeuden eta kaleetan ezin baitziren ibili ere egin. 2008an, zegoen krisi ekonomikoagatik izan edo ez, postu dezente gutxiago egon ziren.
Sarrera hau egiteko erabili den materiala.
Ferias y mercados. Gran Enciclopedia de Navarra.
FOTOTEKA
1952ko urriko Elizondoko ferietako fotogramak (Nodo).
baztango haizegoa 
“AITE FERIE”
Hola deitzen ahal diogu hemendik goiti ortziraleko feriari. Niri ez zizkit zure kontuak ateratzen, Peio: 110 € ken kaballitoak, ken taloak, ken pastel baskoa… Eta diferentziarekin 22 galderdi pare?Ez dakit ba, zango baino esku gehiago ez ote dituzun…
Hogeitabi, hogeitabi…gezurra dirudi baño bai galtzerdiak soilik erosi ditugu, faltan giñen ta!