Zer ari zera Trini?”, “Hemen, ezin bizi eta ezin fini“
Lauetan ogeita lau urte zituen Trinik, eta ez omen zuen umore ona galdu.
Trinidad Urtasun Martoret Baztango Iruritako Beltranea etxean jaio zen 1894ko apirilaren 24an. Okina lanbidez, labean egiten zuen lanaz gain, herri eta baserrietan ogia banatzen ere aritzen zen. Mutilzahar bihurtzeko bidean zelarik (37 urtekin) bere emaztea izanen zena (Perpetua Saragueta) Arizkungo Bozaten ezagutu zuen. 1931a esposatu ziren eta sei alaba izan zituzten.
Okinaz gain Trinik zirikada zorrotzeko bertsolaria izan zen. Sendoa argitaletxeak Auspoa bildumam (Bidasoa aldeko bost bertsolari) jaso zuen Trinidad Urtasunen hainbat bertso, hala ere ekoiztu zuen gehiena galdu dela dirudi. Gañera, emazteak hainbat lan suntsitu zituen, neska batzuen aldera begirune gutxi agertzen zutelakoan.
…”Ezkondu ginelaik bere paperetan irakurri nitue bertso ain zakarrak neskatxendako eta erran nako:
Nahi zinuke zure alabendako norbaitek ori egitea? Erre egin nitiie. Nik ez nue maite alako gauzaik eta ez nue utzi ere olakoik egitera”…
Trini eta Perpetuak abertzaleak ziren eta honek, bere emaztea kontatu zuen bezala arazo bat bainoi gehiago ekarria zion:
“Bein batez Erratzun aigine ogi saltzen. Iru gizonek gelditu zigute, eta galdetu zakote nere senarrai.
Zu zera Trinidad Urtasun?
Bai jauna, ala naiz.
Zu zera nazionalista? (dena erderaz)
Bai jauna, ala naiz.
Eta zuk zer uste duzu orrekin?
Joño! Amar al nación! » baño motela bezala.
Eta orduan erran zio batak bertzeari:
Burgostik iortzen digute ala gizonak artzera? (1)
Mezkiritzen zegoelarik, Eugiko guardia zibilak etorri zitzaizkion bila, Erroibarreko falangista bat buru zutela. Sekulako jipoia eman ondoren, kanpora atera zuten autoan San Kristobalera eramateko intenzioarekin. Trinidadek apaiza galdegin zuen, eta hark galarazi zuen inora eraman zezaten. Harrezkero, Trini ez zuen geroztik bururik jasoko eta lanerako gauza ez zela gelditu zen. 1944an Iruñera joan ziren bizitzera.
Bertsolaria izaki, erantzun azkarrakoa zen eta gertakari bitxiak ere izan zituen baztandar xelebreak!;
Behin batez Erratzu inguruan ogia banatzen zebilela, Izpegiko karabinero batek Elizondora eramateko agindu zion. Bapatean Erratzura iristean, gizon bat bere zerrikumekin bide erdian agertzen zaie! Gizona ez harrapatzeko Trinik bolantazua emanen du eta bide bazterrera erori ziren. Kamionetaren kristalak autxi ziren eta karabineroa zauritu zen.
Momentuan Elizondoko guardia zibilen buru bertatik pasa zela, istripua ikusita atestadua egin zuen. Guardia zibilak zerrikumetaz ohartu ez zirenez eta Trini, zerrizainari salatu ez zuenez nahi, istripu bat izan zutela…bertsoka (erdaraz botatzen) erran zien:
Al regresar de Errazu
Trini con su camioneta
por mirar a una chica
se ha metido en la cuneta.
Horrela geratu zen idatzita atestatuaren paperetan, eta… atestatua sinatzean, eta karabineroak Félix de Hierro zuela izena ikustean, baztandarrak Trinidad de Bronce bezala sinatu zuen!! erranez;
“de Hierro” zauritu da, eta “de Bronce”koa ez!
Bertze batian etxeko lehiotik paratu zitue bi banabarra dilinden, eta baten bat erran zioenean, zer erran nahi zuen harek?.
Irakurri zak! Biba Nabarra!
(Banabarra, babarruna, indaba Baztango eskuaran).
Bere bizitzako azken urteetan, nekaturik eta gaixorik egon arren, aunitz aldiz bertsotan aitzen zen eta erantzun azkarrak izaten jarraitzen zuen. Aldi batean, eskuñeko zangoa arront beltz beltza zuela eta sendagilleak:
–Hau dena adineingatik da! Erterrakoan!
Errantzio Trinik;
-Ez,’jauna, ez! Bi ankak adin berekoak dire!.
Lauetan ogeita lau urte zituela. 1978ko uztailaren 29an, baztandar bertsolaria, okina eta Perpetua Saragueta idazlearen senarra izan zena Mezkiritzen hil zen.
P.D.1 Perpetua Saragueta Trinidad Urtasun, Bertsolaria (1894-1978). idatzitik kopiatua.
Sarrera hau egiteko erabili den materiala:
Bazen behin Perpetua Saragueta. Ekaitz Santazilia . Haria, Nabarralde .”2005ko iraila.
Trinidad Urtasun. Wikipedia.eus
Trinidad Urtasun, Bertsolaria (1894-1978). Perpetua Saragueta. dialnet.unirioja.es
FOTOTEKA.
baztango haizegoa 
kaixo, ni Jon Mikel Larrea Urtasun naiz, haren biloba, ta egia esanda, hunkigarria egiten zait haren oroimena herrian irauntzea xelebrekeriekin baldin bada ere. Aitetxiren istorio aunitz entzunda ditut, haien artean goardia zibil batekin tabernan izan zuena:
egun batean, lagunekin zegoela, aitetxik apostu hau egin zuen lagunekin: “han dagoen goardia zibilari “zerrie” aurpegira esango diot, ta gainera bera konturatu gabe”.lagunek ez zuten sinistu (baito!!!), Batbatean, gure trini, goardia zibilari hurbildu eta pasadizo parregarriren bat kontatu zion, honek barrezka hasi ta orduan denok entzun zezaten trinik ozenki esan zuen “usted zerrie”, “ya veo que usted zerrie”, zer esanik ez, lagunak barrez hasi ziren baitzekitelako nondik norakoak.
ja ja ja jaj Ze ona, Ze gizon xelebrea zen zure aitetxia Jon Mikel, Pozten naiz idatzitakoa gustatzea eta zure aitetxi buruz xelebrekeri gehiago baldin badakizu, hemen aintz pozik entzungo eta plazaratuko ditugu,
badago beste xelebrekeri polita, haren nortasuna garbi-garbi azaltzen zuen halakoa ta zera da:
hiltzorian zegoela, nahiko ahul ta azkeneko hatsa bota baino lehen, Lesakako apez batek ohe buruan “ni pekataria naiz” otoitzari ekin zion. Trinik, ohi zen bezala errepikatu behar zuen apezaren esaldi bakoitza, eta horrela, apezak hasi zen : “ni pekataria naiz”, ta Trinik ustez hiltzorian zegoena, otoitzarren esaldia errepikatu ordez “zu ere apeza?”erantzun zion. ( hau umorea!)
Azken momenturaino azkarra ta umoretsoa, gizon interesgarria Trini Urtasun ta baita ere bere emaztea ta zure amatxi Perpetua Saragueta.
Eskermile Jon Mikel post hau haundizeagatik